İbn-i Haldun (Künyesi: Ebu Zeyd ‘Abdu r-Raḥman bin Muḥammad bin Haldun el-Hadramî; 27 Mayıs 1332 – 19 Mart 1406), Arap tarihçi, filozof ve sosyologdur. Tam adı Abdurrahman ibn Muhammed İbn-i Haldun‘dur. Günümüzde tarih felsefesi ve sosyoloji disiplinlerinin öncülerinden olarak kabul edilir.
İbn-i Haldun
Tunus’un bugünkü Cezayir şehrinde doğdu ve Fas’ın Fez şehrinde yetişti. Döneminde İslam dünyasında birçok önemli görevde bulundu ve çeşitli krallar ve hükümdarlarla ilişkiler kurdu. En çok tanınması ve etkisi, Mukaddime adlı eserine dayanır. Mukaddime, İslam dünyasının tarihini ve toplumunu ele alan kapsamlı bir çalışmadır.
Mukaddime, tarihçilik ve sosyoloji alanlarında yeni bir yaklaşım getirdi. Ona göre, tarih ve toplumun doğası, sosyal, ekonomik ve kültürel faktörlerin etkileşimiyle açıklanabilir. Ayrıca, toplumların yükselişi ve çöküşü arasında tekrar eden döngüler olduğunu öne sürdü. Bu düşünceleriyle, modern sosyal bilimlere büyük bir etkisi oldu ve zamanının ötesinde bir düşünür olarak kabul edildi.
İbn-i Haldun, tarihçilik ve sosyolojiye yaptığı katkılarla tanınır ve eserleri bugün hala okunmakta ve tartışılmaktadır. Mukaddime, dünya tarihçiliğinin en önemli eserlerinden biri olarak kabul edilir ve birçok dile çevrilmiştir. İbn Haldun, İslam dünyası ve batı dünyası dahil olmak üzere birçok kültür ve disiplinde derin bir etkiye sahip olmuştur.
